Kerstmis roept bij veel mensen beelden op van familie, uitgebreide diners en tradities die al generaties meegaan. In Japan is het gevoel rondom kerst een tikje anders. Het is geen religieuze feestdag en ook geen moment waarop families massaal samenkomen. Tóch is kerst tegenwoordig niet meer weg te denken uit het Japanse straatbeeld. Grote steden worden versierd met fonkelende lichtjes en kerstmarkten, winkels spelen in op de feestelijke sfeer en restaurants bieden speciale kerstmenu’s aan. Japanse kerst draait vooral om sfeer, romantiek en… verrassend eten!
Hoe kerst zijn weg vond naar Japan
Traditioneel gezien wordt kerst niet gevierd in Japan. Het christendom vormt er slechts een kleine minderheid en kerst heeft daarom geen religieuze betekenis voor de meeste Japanners. Toch begon kerst in de loop van de twintigste eeuw steeds zichtbaarder te worden, vooral onder invloed van Westerse landen. Na de Tweede Wereldoorlog nam de blootstelling aan Amerikaanse cultuur sterk toe, via media, bedrijven en internationale handel. Winkels, hotels en restaurants speelden hier slim op in en presenteerden kerst vooral als een seizoensgebonden en sfeervol evenement.
In plaats van een traditioneel feest met vaste rituelen, groeide kerst in Japan uit tot een commerciële en culturele viering, gericht op gezelligheid, cadeaus en beleving. Vooral in grote steden werd kerst een moment om uit te pakken met decoraties, speciale menu’s en winterevenementen; los van religie, maar rijk aan sfeer.
Kerstsfeer in Japan: vooral romantiek!
Wie in december door Japanse steden loopt, merkt al snel dat kerst vooral draait om sfeer en beleving. Grote delen van steden als Tokio, Osaka en Yokohama worden omgetoverd met indrukwekkende 'illuminations': uitgebreide lichtinstallaties die straten, parken en winkelcentra laten fonkelen. Deze lichtfestivals trekken jaarlijks miljoenen bezoekers en zijn een belangrijk onderdeel van de winterperiode. Daarnaast verschijnen er steeds vaker kerstmarkten en winterfestivals, geïnspireerd op de Westerse kerstmarkten. Denk aan warme drankjes, zoals Glühwein, seizoenshapjes en fotogenieke decoraties.
Kerst in Japan is daarmee vooral een visueel en gezellig winterevenement, gericht op samen genieten van de sfeer. Die sfeervolle setting vormt het perfecte decor voor wat kerst in Japan misschien wel het meest typeert: romantiek. In tegenstelling tot het Westen is kerst hier geen typisch familiefeest, maar juist een moment voor stelletjes. Kerstavond wordt vaak gezien als een romantische date, vergelijkbaar met Valentijnsdag. Restaurants bieden speciale kerstmenu’s aan en reserveringen worden soms weken van tevoren gemaakt. Samen uit eten gaan, lichtjes bekijken en de stad in feestelijke sfeer beleven staat centraal.
De beroemdste Japanse kersttraditie: KFC
Misschien wel de meest verrassende kersttraditie in Japan is het eten van Kentucky Fried Chicken (KFC). In de aanloop naar kerst verschijnen er lange rijen bij KFC-filialen en bestellen veel mensen hun kerstmaaltijd ruim van tevoren. Deze traditie ontstond in de jaren zeventig, toen westerse inwoners in Japan op zoek waren naar een alternatief voor de klassieke kerstkalkoen. KFC speelde hier slim op in met de marketingcampagne ''Kentucky for Christmas'', in Japan bekend als ''Kentakkī wa kurisumasu'' (ケンタッキーはクリスマス), die uitgroeide tot een onverwacht groot succes.
Sindsdien is gefrituurde kip hét kerstgerecht van Japan. Families, vriendengroepen en stelletjes genieten van speciale kerstsets met kip en bijgerechten, vaak aangevuld met iets zoets. En dat zoete afsluitertje is minstens zo iconisch als de kip zelf: de Japanse Christmas Cake, ofwel kurisumasu kēki.
Christmas Cake
Naast gefrituurde kip hoort ook de Christmas Cake onlosmakelijk bij kerst in Japan. Deze kurisumasu kēki (クリスマスケーキ) is heel anders dan de zware (kerst)taarten die we in het Westen kennen. Meestal gaat het om een luchtige sponscake, opgebouwd uit lagen zachte cake, opgeklopte slagroom en verse aardbeien. De taart wordt vaak afgewerkt met een lichte bestrooiing van poedersuiker of eenvoudige decoraties.
Deze kurisumasu kēki (クリスマスケーキ) werd begin vorige eeuw voor het eerst verkocht door een banketbakkerij uit Yokohama, genaamd Fujiya. De oprichter van de bakkerij raakte tijdens zijn reis naar de VS geïnspireerd om thuis in Yokohama, waar relatief veel Westerse mensen woonden, de Kerstcake te gaan verkopen. De Christmas Cake wordt vaak gedeeld door stelletjes of kleine gezelschappen en vormt een licht, feestelijk einde van het kerstdiner.
Toetjes: niet té zoet!
Het concept van een ‘toetje’ als laatste gerecht na de avondmaaltijd, zoals wij dat kennen in Nederland en het Westen, bestond oorspronkelijk niet in Japan. Wanneer men in Japan na de maaltijd iets eet, is dat in eerste instantie vaak vers fruit. Daarnaast werden en worden zoetigheden (naast fruit) wel gegeten, maar meestal bij de thee of voorafgaand aan een theeceremonie.
Na een formele maaltijd wordt in Japan vaak matcha (thee) geserveerd (geen matcha latte, zoals matcha in het Westen vooral bekend is, maar echt als ‘thee’, met alleen water) en daarbij kleine zoetigheden: matcha is in Japan dé ‘theeceremonie-thee’. Dit is echter nog steeds niet echt een 'toetje' of een volledig gerecht zoals wij dat hier kennen; het heeft een ander doel, namelijk het complementeren van de theesmaak.
''Niet te zoet'' is vaak een van de grootste complimenten in Japan (en veel andere Aziatische landen) als het gaat om desserts en zoetwaren. Iets kan lekker zoet zijn, maar liever niet zó zoet dat het de subtiele smaak van de hoofdingrediënten overschreeuwt, je wilt de heerlijke en unieke smaak van de andere ingrediënten blijven proeven. Dit is ook waarom de Christmas Cake over het algemeen erg luchtig én met vers fruit is!
Door globalisering en invloed uit het Westen vind je het westerse concept van een toetje en zoetigheden zoals cake en taart echter steeds vaker terug in Japan, soms zelfs meer dan de originele of traditionele Japanse zoetigheden, zeker in grote steden. Ook de Christmas cake (kurisumasu kēki), hét Japanse kerstdessert, is van oorsprong eigenlijk niet Japans. Europese desserts of zoetigheden, zoals sponscake, werden in de Momoyama-periode (1573–1615) in Japan geïntroduceerd door Portugese en Nederlandse handelaren en stonden in die tijd in Japan bekend als namban-gashi ('zuidelijke barbaarse zoetigheden').
Suiker werd pas in de Meiji-periode (1868–1912) een algemeen veelgebruikt ingrediënt dat breed doordrong en verspreid raakte onder alle bevolkingslagen (en dus niet slechts onder de elite) in Japan. Ook chocolade werd pas na 1868 geïntroduceerd. Daarnaast is het woord kurisumasu kēki direct afkomstig van het Engelse 'Christmas cake' (spreek het maar eens hardop uit), maar dan aangepast aan de Japanse uitspraak en spelling: een gairaigo, een type leenwoord uit andere talen (behalve het Chinees) dat zeer veel voorkomt in het Japans.
Kerst met een Japans tintje
Is je aandacht getrokken door het KFC verhaal? Maak dit jaar gefrituurde of geroosterde kip of kalkoen met een Japanse marinade. Dat kan perfect met producten uit ons assortiment; de Japanse keuken blinkt uit in smaakmakers!
Vond je het toetjes en cake verhaal inspirerend? Ook voor desserts biedt de Japanse keuken volop inspiratie. Uiteraard kun je eindeloos combineren met smaken uit je eigen vertrouwde keuken. Denk aan zelfgemaakte mochi met rode bonenpasta (anko), ijs, slagroom, matcha of chocolade – ook heerlijk bij de koffie, thee of een glaasje glühwein.
Matcha is trouwens niet alleen om te drinken. Gebruik het in tiramisu, ijs, cake of koekjes. Het geeft je desserts niet alleen een prachtige smaakdiepte, maar ook een spectaculaire groene kleur. Een echte hit, zeker bij de jongere generatie.
Zie hieronder voor een voorbeeld van een overheerlijk kerstmenu met Japans tintje!
✦ Aperitief
Cocktail/spritz van fruitsake (bv. yuzu of mikan)
of
Mocktail van yuzusap (zelfgeperst of voorgemaakt (100% sap)) of shiso siroop
+
Iburigakko (gemarineerde en gepekelde daikon)
✦ Amuse
Blini's met roomkaas, zalm en tonburi (''landkaviaar'')
(afgewerkt met een druppeltje ponzu of yuzu sojasaus)
Of
Nori chips met zalmtartaar, yuzu en verse wasabi of wasabimayonaise
--> Vega? Vervang zalm door gemarineerde (gekookte) wortel.
✦ Voorgerecht
Dashi en miso soep met shiitake, bosui en tofu
(Afgewerkt met een paar druppels negi-olie)
✦ Hoofdgerecht
Geroosterde kip of kalkoen gemarineerd met yakiniku saus of sumo miso
+
Salade met een dressing van sakura gerookte azijn, mosterd, olijfolie, sjalot, zout en peper.
Of
Geroosterde wortels met honing-miso glaze
+
Aardappelgratin met lichte miso, nootmsukaat en geraspte kaas
--> Vega? Vervang de kip/kalkoen door tofu of shiitake
--> Drankje erbij? Japanse rijst lager, een droge sake of shiso delight(non-alcohol)
✦ Kaasplankje
Met yubeshi (als een soort vijgenbrood), yuzu-marmelade en knapperige nori chips
✦ Dessert
Matcha tiramisu
of
Mochi met ijs, slagroom & rode bonenpasta (anko)
of
Trifle met yuzu curd (en evt. yuzu sake)
--> Drankje erbij? Chokyu stroperige port achtige sake of shiso siroop(non-alcoholisch)
Wil je het écht spectaculair maken? Kijk dan even rond in ons assortiment van Koppert Cress. Van eetbare bloemetjes tot knopjes en blaadjes; zo maak je elk gerecht extra feestelijk!
