Buddha's hand (vingercitroen) uit Nederland - 1 stuk (< 100 gram)
De Buddha’s Hand (Citrus medica var. sarcodactylis) is een opvallende en zeldzame citrusvrucht die ook wel “vingercitroen” of fingered citron wordt genoemd. Die naam verwijst naar het karakteristieke uiterlijk: de vrucht bestaat uit meerdere langwerpige “vingers” die doen denken aan de handgebaren van Boeddhabeelden (mudra’s). De plant is een gemuteerde variëteit van de citron, een van de oer-ouders van moderne citrussoorten. De vorm van deze variant lijkt op een open hand, waarbij de afzonderlijke “vingers” iets van elkaar af staan.
Deze buddha’s hand komen uit onze eigen kassen in het Westland, extra bijzonder dus! Naast deze maat hebben we nog twee andere varianten in het assortiment: 100-200 gram, en > 200 gram.
In tegenstelling tot de meeste citrusvruchten bevat de Buddha’s Hand vrijwel geen sap of vruchtvlees. De vrucht bestaat voornamelijk uit een dikke, geurige gele schil en een witte binnenlaag (albedo). Sommige varianten kunnen wel een beetje zuur vruchtvlees bevatten, maar doorgaans draait het gebruik vooral om de schil, die bekendstaat om haar uitgesproken aroma. Veel mensen in Azië gebruiken haar puur als geurend ornament om bijvoorbeeld het huis, servies of kleding heerlijk te laten ruiken (en het ziet er nog mooi uit ook!). Door dat geweldige aroma en de spectaculaire look is de vrucht in de keuken ook steeds populairder geworden, ook onder Westerse chefs.
Smaak en aroma
Het aroma van Buddha’s Hand is intens maar verfijnd. Het is duidelijk citrusachtig, maar minder scherp dan citroen en heeft een zoete, bloemige, bijna parfumachtige toon die doet denken aan citroenbloesem en lichte vanille. Een klassieke citroen ruikt frisser en zuurder, vaak met een bitter randje in de schil, terwijl de Buddha’s Hand juist een warmere, zoetere en complexere geur verspreidt.
De smaak is eveneens milder dan die van een gewone citroen. Omdat er nauwelijks sap aanwezig is, proef je voornamelijk de schil en het witte binnenste. Dat laatste is zacht en verrassend neutraal; het heeft een kleine bitter, maar niet zo sterk als vaak in citroenen. De gele schil smaakt fris en aromatisch, vergelijkbaar met citroen maar zachter en bloemiger, zonder de scherpe zuurgraad. Hierdoor wordt de vrucht vooral gebruikt om geur en aroma toe te voegen zonder iets direct heel zuur te maken; bijvoorbeeld geraspt, in suikers, siropen, confituren, of in gerechten waarin een subtiele citrusnoot gewenst is.
Toepassing
De schil van de Buddha’s Hand kan in vrijwel alle recepten worden gebruikt waarin citroenschil of zest wordt gevraagd. Omdat de smaak krachtig is, heb je meestal weinig nodig. De schil past zowel in zoete bereidingen — desserts, baksels, confituren — als in hartige gerechten zoals vis, tofu, salades, sauzen en dressings.
Twee populaire toepassingen zijn gekonfijte schillen en marmelade. Bij het konfijten wordt de schil langzaam in suiker “gaar” gemaakt, waardoor deze heerlijk zoet wordt en perfect is als snack of garnering. Voor marmelade wordt de schil vaak gecombineerd met een andere citrusvrucht, wat het proces vereenvoudigt. Eventuele bitterheid in de schil of het witte gedeelte kun je verminderen door deze kort drie keer te blancheren.
Ook in cocktails komt de geur uitstekend tot zijn recht, zowel als smaakmaker als decoratie.
Daarnaast wordt de Buddha’s Hand gebruikt in siropen, likeuren (zoals varianten op limoncello) en om suikers te aromatiseren.
Groei en oorsprong
Over de oorsprong en verspreiding van de vrucht bestaan verschillende theorieën. De vrucht komt vermoedelijk oorspronkelijk uit India en men denkt dat hij ongeveer vier eeuwen geleden in Japan werd geïntroduceerd (waarschijnlijk via China). De vrucht wordt al eeuwenlang gewaardeerd in zowel China als Japan. Tegenwoordig wordt de vrucht vooral geteeld in China, India en Japan, maar nu dus ook dichter bij huis: bij ons in het Westland.
De vrucht komt van nature weinig voor. De Buddha’s Hand houdt van omstandigheden die vergelijkbaar zijn met andere citrussen, maar is nog gevoeliger voor kou en extreme omstandigheden. Ze houdt van een warm en mild klimaat, is zeer gevoelig voor vorst, heeft veel zonlicht nodig, houdt van droge voeten, maar heeft wel regelmatig water nodig. Ook is ze gevoelig voor wortelrot en plagen. Bovendien heeft ze een relatief trage groei. Vandaar dat deze zeldzame vrucht dan ook relatief duur is.
Cultuur en traditie
In boeddhistische tradities wordt de Buddha’s Hand vaak als offergave gebruikt (bijvoorbeeld op thuisaltaren of in tempels). Dit gebeurt veel in landen als India, Thailand en Myanmar, China en Japan. Veel mensen (vooral in China en Japan) gebruiken haar ook puur als geurend en esthetisch ornament om bijvoorbeeld het huis, servies of kleding heerlijk te laten ruiken.
In China staat de vrucht bekend als fóshǒu (佛手) en symboliseert ze bovendien geluk, voorspoed, rijkdom en een lang leven. Daardoor is het een geliefd geschenk rond het Chinees Nieuwjaar. Maar ook in Japan, waar ze bekend staat als bushukan (仏手柑), bestaat bijvoorbeeld de overtuiging dat een bushukanboom in de tuin voorspoed brengt “van generatie op generatie”. Omdat de vruchten naar buiten uitwaaieren, wordt hun vorm gezien als teken van groei en uitbreiding, wat goed past bij nieuwjaar-rituelen.
In Japan kent de Buddha’s Hand een rijke geschiedenis in kunst en rituelen: in bloemschikkingen, theeceremonies (denk aan de gekonfijte versie) en als motief in schilderijen, sculpturen en keramiek. Rond de jaarwisseling verschijnt de vrucht soms bij Japanse bloemisten als decoratief geluksbrenger. In Nieuwjaarsdecoraties vervult de vrucht soms ook een vergelijkbare symbolische rol als de daidai (橙)(bittere sinaasappel), die traditioneel boven op de kagami mochi (鏡餅) wordt geplaatst om voorspoed voor toekomstige generaties te wensen.
Bewaren
De houdbaarheid is relatief goed, al neemt het aroma af zodra de vrucht begint uit te drogen. Wie met de vrucht wil koken, doet dat dus het best tijdig. Je kunt de vrucht dan het beste in de groente-la van de koelkast bewaren. Voor decoratief (en/of parfumerend) gebruik kun je de vrucht het beste koel en uit direct zonlicht bewaren, bij voorkeur op een plek met natuurlijke luchtstroom; onder een ventilator droogt hij te snel uit.
